Bebek ve Çocuklarda Aromaterapi Uygulamaları Nasıl Yapılıyor?

Geçen hafta fitoterapi uzmanı çocuk doktoru Ömer SALTAN’ın, ücretsiz katılıma açık bir bilgilendirme sunumu oldu AKBATI AVYM’de. Bebek ve Çocuklarda fitoterapi ve aromaterapi konulu. Oradan bazı notlar paylaşmak isterim.

Ancak aromaterapi çok geniş bir alan. Ve bitkidir veya çiçek özüdür deyip geçmeyin lütfen. Herhangi bir ilacın herhangi bir bireyde etkisi veya yan etkisi her ne ise, burada da AYNISI OLABİLİR. Özenle ve bilerek kullanmak önemlidir. Ayrıca reçeteli ilaç ikamesi gibi değil de desteği gibi kullanmak önerilir.

Rastgele kullanırsak ne olur? “Pratik Akıl Merih” seneler evvel ne yapmıştı, hatırlayalım: Bekleyip bekleyip üniversitede coşan ergenlik sivilceleri için, kulak pamuğunun ucuna damlatıp sivilcelere lokal uygulaması gereken çağ ağacı yağını, pamuğa boca edip alnına gecelerce yaymıştı da yaymıştı. Hah. Tek tek sürmekle mi uğraşacaktı? Oldu mu size hafif bir kimyasal yanık? Bugün hala uğraşır. Merih’in hataları olmasa bu blog mu olurdu Allah aşkına? (O değil de sivilceler neden coştu acep Merih? Neden lisede değil de üniversitede? Kızgın tencere yemeklerinden serin fastfooda atladığın için olmasın?) Konuya dönelim.

Uçucu ve sabit yağ farkı nedir? Öncelikle uçucu yağın, bildiğiniz zeytinyağı gibi bir yağ olmadığını hatırlatayım. Çiçeğin özü, bitkinin ruhu ne derseniz. Kuvvetli koku içerir. Ağaç kabuğu, kökü, çiçek, yaprak, meyve kabuğundan elde edilebilir. ODA SICAKLIĞINDA BUHARLAŞTIĞI İÇİN UÇUCU DENİR. Bergamot/Biberiye/Çam Ağacı/Kekik/Kayısı/Kişniş gibi. Çoook çeşidi var.

Sabit yağlar ise; sıkma (soğul/sıcak presleme) ya da organik çözücüler yoluyla meyve veya tohumlardan elde edilirler. Neler bunlar? Zeytin Yağı/Acıbadem/Ayçiçeği/Ceviz/Fındık/Çörek otu/Jojoba/Kakao/Kantaron/Susam/Tatlı Badem gibi.

İlişkileri nedir? Uçucu yağlar, sabit yağ ile belli oranda karıştırılarak haricen kullanılabilir. Bebek, çocuk ve yetişkin dozu farklıdır. Doktor önerisiyle ancak ağız yoluyla da kullanılabilir.

KEMOTİP nedir? Aynı özellikteki uçucu yağlarda ağırlıklı olan molekül. Bitki nerede yetişti, botanik şartlar neydi hepsi etkili. İklim, ülke, toprak yapısı ve hasat zamanı vb. Bunlar, uçucu yağın kullanım alanı ve özelliklerini etkiliyor.

Mesela kekik uçucu yağına bakalım: Hangi kekik?

THYMOL olan kekik antiviral ve antibakteriyeldir, ancak hatalı kullanımda deriyi tahriş eder.
LINALOL olan kekik ise aynı özellikleri taşısa da deriye karşı daha toleranslıdır.

Lavantanın ise bir çırpıda 4 farklı kemotipi sayılabilir, işlevleri farklı olabilen. Genellikle tıbbi lavanta olarak bilinen (lavandula angustifolia) kullanılıyor bebek ve çocuklarda. Bir uçucu yağı kullanmadan evvel doktorunuza danışmanız en doğrusu.

Bebekler:

* Doğrudan bebek tenine değdirilmemeli uçucu yağlar, her zaman taşıyıcı sabit yağ ile uygulanmalıdır.
* Özellikle yeni doğanlarda, ciddi solunum yolu sorunlarına yol açmaması için (nane vb) kaçınılması gereken yağlar vardır.
* 2 yaşa dek (genel ifadeyle) %1 altında miktar uçucu yağ, sabit yağ içerisinde seyreltilir. Örneğin; 0-6 ay bebekte 20 ml sabit yağa 1 damla uçucu yağ gibi…2-5 yaşta ise; 5 ml yağ içerisine 1 damla uçucu yağ kullanılabiliyor. Doktorunuz dozu hatırlatacaktır.
* Lavanta, papatya, gül, portakal en popüler bebek yağları iken fesleğen, ardıç, zufa otu, nane, karabiber kullanılMAması gerekenler arasında.

Yenidoğan masaj fikri (2 aylık): 30 cc tatlı badem yağı içerisine 1 damla uçucu yağ eklenip masaj yapılabilir. Örneğin tıbbi lavanta veya papatya ile. Banyo suyuna da katılabilir.

Difüzör: 1 damla uçucu yağ, ortam kokusu olarak kullanılabilir.

2-6 ay arası bebek: Yine banyo suyuna katma / masaj / difüzör kullanımı olabilir.
2 ay-2 yaş arası bebek: Masaj / banyo / difüzör / kıyafet veya yastığa damlatma yapılabilir. 120 cc’ye 5 damla ile oda spreyi de mümkün.

Çocuklar:

* Öksürük, üst solunum yolu enfeksiyonu, anksiyete ve hiperaktivitede olumlu sonuçlar verdiği görüşlmüştür.
* Yine doğrudan değil taşıyıcı sabit yağ ile uygulanır.
* Fesleğen, ardıç, zufa otu kullanımından kaçınılmalıdır.

2-5 Yaş: Masaj / banyo / difüzör / kıyafet veya yastığa damlatma / oda spreyi yapılabilir. Böcek ısırıklarında (mesela lavanta veya çağ ağacı ile) doğrudan lokal uygulama yapılabilir. (Greyfurt, Portakal/Kişniş,Nane (mentha viridas) gibi)
6-8 Yaş: Masaj / banyo / difüzör / kıyafet veya yastığa damlatma / oda spreyi / doğrudan uygulama yapılabilir.
(Selvi/Paçuli/Frankincense/Nane (mentha piperita) gibi)

MUTLU HİSSETTİRENLER: portakal, bergamot
SAKİNLEŞTİRENLER: Tıbbi lavanta, ylang-ylang, papatya
ENERJİ YÜKSELTENLER: limon, nane
KONSANTRASYON BOMBASI: Biberiye (çocuklar ders çalışırken, iş ortamında dikkat gerektiren çalışmalarda öneriliyor; yüksek doz ve uzun süreye dikkat!)

Pratik Kullanım örnekleri:

Bitten korunma tarifi: 60 ml distile su + 8 damla çağ ağacı yağı, 8 damla lavanta + 4 damla biberiye. Saça sprey.

Uyku sorunu: Yatmadan önce odada 10 dk difüzörde lavanta yağı tüttürülebilir.
2-3 damla yastığa damlatılabilir.
9 damla lavanta ve 6 damla ylang yine difüzörde yatmadan evvel 10 dk uygulanabilir.

Yetişkinlerde depresyon:
4 damla tıbbi lavanta (lavandula angustifolia)
4 damla ylang ylang (cananga odorata)
12 damla tatlı portakal (citrus aurantium dulcis)

Toplam 2- damla esansiyel yağ, 50 ml tatlı badem yağı içerisine karıştırılır. Şakak, bilek ve gögüs bölgesine karışımla masaj yapılır. Veya 20 damla esansiyel yağ aralıklarla difüzörde kulanılır.

Grip ve bronşiyal inflamasyon hallerinde; 3-5 damla kekik (linalol) uçucu yağı, difüzörde tüttürülebilir. Her yerde mutant virüsler varken her eve, iş yerine lazım aslında.

Onlarca tarif bulunabilir, herbirinin sinerjistik çalışması farklı. Son olarak nane yağının, sabahları uykuyu açmada, kahveden daha etkili olduğunu hatırlatır kaçarım.

Şirketlerde “böcek ilacının parfümlüsü” diye adlandırdığım “kurumsal koku” çılgınlığının son bulup yapılacaksa böylesi “insan dostu” ürünlerle ofis havasının şenlendirilmesi temennisiyle sloganı patlatırım: Human are not resources.